Sáng ngày 12/11/2020, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị sơ kết và xây dựng tài liệu chuyên môn lĩnh vực giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh. PGS.TS.Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế dự và phát biểu tại Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có đại diện Bộ Công an; Bộ Quốc Phòng; Bộ Tư pháp; Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao; Tòa án Nhân dân tối cao; Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội; đại diện Lãnh đạo và chuyên viên các Vụ, Cục,Văn phòng, đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Y tế và một số đơn vị liên quan.

PGS.TS.Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu khai mạc Hội nghị, PGS.TS.Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: để tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động và quản lý giám định tư pháp nhằm tạo chuyển biến căn bản, đột phá về chất lượng và hiệu quả hoạt động giám định tư pháp, góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động tố tụng, phòng, chống tội phạm, đồng thời tạo động lực mới thúc đẩy xã hội hóa mạnh mẽ hoạt động giám định tư pháp, ngày 28/02/2018 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 250/2018/QĐ-TTg về phê duyệt Đề án tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp.

Nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước về lĩnh vực giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh, ngay sau đó Bộ Y tế đã xây dựng và ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Đề án cũng như ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp giai đoạn 2018-2023.

Công tác chuyên môn về pháp y tâm thần được giao cho 2 viện là Viện Pháp y tâm thần Trung ương, Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa và Năm (05) Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực; các đơn vị này, ngoài thực hiện chức năng do Bộ trưởng Bộ Y tế phân công, còn phải tuân thủ theo sự điều chỉnh của Luật Giám định tư pháp, Luật Thi hành án hình sự; còn 05 Trung tâm pháp y tâm thần khu vực, giai đoạn hiện nay mới chỉ thực hiện công tác giám định pháp y tâm thần theo trưng cầu và theo yêu cầu của cơ quan tư pháp.

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn khẳng định: lĩnh vực giám định pháp y tâm thần là lĩnh vực khó khăn, phức tạp, ngoài yêu cầu trình độ chuyên môn, cán bộ làm công tác giám định còn phải có kiến thức về pháp lý, kỹ năng giao tiếp, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo…

 Đối với Viện Pháp y tâm thần Trung ương và Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa, ngoài thực hiện giám định còn phải tiếp nhận điều trị bắt buộc theo quy định tại Nghị định số 64/2011/NĐ-CP. Việc điều trị bắt buộc chữa bệnh còn triển khai tại Bệnh viện tâm thần Trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng, qua thực tiễn cho thấy, nếu thực hiện tốt công tác giám định pháp y tâm thần và công tác điều trị bắt buộc sẽ hạn chế tối đa khiếu nại, tố cáo vượt cấp, qua đó góp phần bảo đảm ổn định an ninh, trật tự xã hội.

Đoàn chủ tọa Hội nghị

Sau hơn mười năm triển khai thực hiện Nghị định 64/NĐ-CP về Hướng dẫn quy định việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, một số quy định còn chưa đầy đủ, rõ ràng và cụ thể, có thể dẫn đến những cách hiểu khác nhau; có những quy định không còn phù hợp với thực tiễn và cả những quy định cần được điều chỉnh do có những chính sách mới được ban hành như Luật thi hành án hình sự số 41/2019/QH14 đã được Quốc hội 14 thông qua và có hiệu lực từ 01/01/2020. Việc kiến nghị sửa đổi Nghị định số 64/NĐ-CP ngày 28/7/2011 là một yêu cầu bức thiết, để việc triển khai quy định thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh thật sự phù hợp với thực tiễn.

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cũng ghi nhận những kết quả đã đạt được của các cơ quan, đơn vị, tuy còn một số khó khăn những cũng đã cùng nhau nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh.

 Nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế, hệ thống tổ chức pháp y tâm thần theo hướng chú trọng yếu tố trọng điểm, khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực pháp y, pháp y tâm thần cả về số lượng và chất lượng chuyên môn, kiến thức pháp lý đáp ứng yêu cầu của công tác giám định tư pháp trong tình hình mới. Bộ Y tế đề nghị Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, cùng nhau đưa ngành pháp y tâm thần lên một tầm cao mới, để đạt được mục tiêu trên và đề nghị các Bộ, ngành, đặc biệt như Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế trong công tác giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh.

Cũng tại Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn đề nghị các đại biểu nghiêm túc trao đổi thẳng thắn, tích cực để giúp Ban tổ chức hoàn chỉnh văn bản kiến nghị cấp có thẩm quyền cho phép điều chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn.

Báo cáo kết quả hoạt động sơ kết năm 2020 chuyên ngành Giám định pháp y tâm thần, Ths.Cao Hưng Thái, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh cho biết: thực hiện Luật Giám định tư pháp năm 2012 và Nghị định số 85/2013 của Thủ tướng Chính phủ về Quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Giám định tư pháp, tổ chức giám định pháp y tâm thần thuộc ngành Y tế gồm 07 đơn vị:

1. Viện Pháp y tâm thần Trung ương;

2. Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa;

3. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực miền núi phía Bắc;

4. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực miền Trung;

5. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tp. Hồ Chí Minh;

6. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nam Bộ;

7. Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Tây Nguyên.

Hoạt động giám định pháp y tâm thần trên toàn quốc được phân công theo khu vực để tạo điều kiện cho cơ quan tố tụng thực hiện trưng cầu.

Những năm qua, hệ thống các tổ chức giám định pháp y tâm thần biến động nhiều liên quan đến cơ cấu tổ chức bộ máy, đặc biệt trong việc triển khai thực hiện Quyết định số 258/QĐ-TTg ngày 11/02/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp và Quyết định số 250/QĐ-TTg ngày 28/02/2018 của Thủ tướng Chính phủ về viện phê duyệt Đề án tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định pháp y giai đoạn 2018-2023.

Bộ Y tế và các Bộ/Ban/ngành đã ban hành rất kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn Luật, Nghị định cũng như các văn bản hướng dẫn chỉ đạo công tác chuyên môn, công tác tổ chức cán bộ.....

Về thực hiện chức năng chuyên môn: các Viện, Trung tâm thực hiện các quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật như Luật Khám, chữa bệnh, Luật Giám định tư pháp, Luật Tố tụng hình sự và các văn bản hướng dẫn luật, các tổ chức giám định pháp y tâm thần thực hiện các nhiệm vụ như, tham mưu xây dựng các văn bản hướng dẫn, các quy trình, quy chuẩn về giám định pháp y tâm thần; thực hiện giám định pháp y tâm thần; thực hiện giám định sức khỏe tâm thần theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức (ngoài tố tụng) và khám bệnh, chữa bệnh tâm thần theo yêu cầu; nghiên cứu khoa học về pháp y tâm thần; hợp tác quốc tế về pháp y tâm thần; đề nghị bổ nhiệm và miễn nhiệm giám định viên pháp y tâm thần theo quy định của pháp luật; tổng kết, báo cáo Bộ Y tế, Bộ Tư pháp về tổ chức, hoạt động giám định pháp y tâm thần định kỳ hàng năm của hệ thống pháp y tâm thần.

Về công tác giám định pháp y tâm thần nhiệm vụ đến hết năm 2020 các Viện, Trung tâm tiếp tục triển khai nhiệm vụ tại Quyết định số 3158/QĐ-BYT ngày 24/5/2018; tiếp tục hoàn thiệc trụ sở làm việc; hoàn thiện công tác nhân sự; thực hiện tốt công tác chuyên môn; công tác điều trị bắt buộc chữa bệnh...

Quang cảnh Hội nghị

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng thảo luận dự thảo Quyết định Về việc Ban hành tạm thời Quy trình tiếp nhận, điều trị  và quản lý người chấp hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh; Dự thảo Quyết định Ban hành Quy chế kiểm tra và bảng điểm đánh giá công tác giám định pháp y tâm  thần, công tác điều trị và quản lý người chấp hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh và nghe tham luận của một số đại diện Viện, Trung tâm về công tác giám định pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc tại đơn vị./.