Ngày 28/8/2024 tại Hà Nội, Bộ Y tế (Cục Dân số) phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo quốc tế tham vấn chính sách, giải pháp ngăn chặn xu hướng mức sinh thấp bằng hai hình thức trực tiếp và trực tuyến. Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên dự và phát biểu tại hội thảo.

Tham dự hội thảo có GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Đại biểu Quốc hội Khóa XV, nguyên Uỷ viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành uỷ TP. Hồ Chí Minh, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ; ThS.BS. Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế, Thành viên Ban chỉ đạo Quốc gia Dân số và phát triển; Bà Helga Margarete Barth, Đại sứ CHLB Đức tại Việt Nam; lãnh đạo các bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương và địa phương, các tổ chức Quốc tế, các chuyên gia, các nhà khoa học…

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số cho biết: Việt Nam chính thức đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 khi tổng tỷ suất sinh (TFR) = 2,09 con/phụ nữ và đã thành công trong việc duy trì mức sinh xung quanh mức sinh thay thế trong suốt thời gian qua. Kết quả này góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu dân số theo hướng tích cực, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007 tạo cơ hội cho nền kinh tế bứt phá, phát triển nhanh.

Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số phát biểu.

Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế tiếp tục tăng trưởng, đô thị hóa ngày càng nhanh, sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc không được duy trì bền vững; mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, đối tượng; xu hướng mức sinh xuống thấp và ngày càng lan rộng. Nếu mức sinh giảm thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô dân số, cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, già hóa dân số nhanh và suy giảm quy mô dân số…

Các đại biểu tham dự hội thảo.

Báo cáo Tổng quan thực trạng và xu hướng mức sinh thấp tại Việt Nam, TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân nhấn mạnh: mức sinh tại Việt Nam đang giảm mạnh bởi nhiều yếu tố tác động đến việc kết hôn muộn, không muốn kết hôn, sinh muộn, sinh ít, không muốn sinh con... của giới trẻ hiện nay.

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác dân số và luôn có sự điều chỉnh trong chính sách để phù hợp với bối cảnh và tình hình thực tiễn của đất nước. Hội nghị lần thứ 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 về công tác dân số trong tình hình mới. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 137/NQ-CP ngày 31/12/2017 về Kế hoạch thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW; Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030; Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030"…

Trong đó đề ra những nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc như: Tư vấn, cung cấp dịch vụ hôn nhân và gia đình; xây dựng môi trường, cộng đồng phù hợp với các gia đình nuôi con nhỏ; hỗ trợ phụ nữ mang thai và sinh con; hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh đủ hai con.

GS.TS.Nguyễn Thiện Nhân phát biểu.

          Phân tích nguy cơ, thời cơ và giải pháp đồng bộ về phát triển bền vững dân số, GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân, Đại biểu QH khóa XV, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ cảnh báo, nếu Việt Nam không có đột phá chính sách kinh tế xã hội và chính sách dân số thì mức sinh của Việt Nam tiếp tục giảm sâu, đi theo con đường của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản như hiện nay.

GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân nhận định Việt Nam vẫn còn kịp để cải thiện mức sinh lên. Cùng với truyền thống gia đình Việt Nam, đa số thanh niên hiện nay vẫn mong muốn kết hôn khi trưởng thành và muốn có 2 con. Nếu có chính sách phát triển bền vững, tạo điều kiện cho thanh niên lập gia đình, sinh con, nuôi con thuận lợi thì sau 20-30 năm nữa các thế hệ tiếp theo sẽ có điều kiện phát triển tốt hơn.

GS.TS. Nguyễn Thiện Nhân cũng khuyến cáo để phát triển dân số bền vững, mỗi gia đình sinh được 2 con, thì thu nhập của 1 gia đình 2 người đi làm phải nuôi được đàng hoàng 4 người (2 người lớn, 2 trẻ con). Cần chuyển từ quy định lương tối thiểu sang quy định lương đủ sống tối thiểu cho gia đình 4 người.

Thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn (8 giờ lao động/ngày, 40 giờ/tuần) để họ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng tư.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh quan điểm của Nghị quyết 21-NQ/TW, Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương khóa XII, đó là “Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân; tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang Dân số và Phát triển” và đề nghị thực hiện một số nội dung như sau:

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục triển khai có hiệu quả các chủ trương, chính sách, giải pháp của Đảng, Nhà nước về công tác dân số, nhất là giải pháp duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc theo Chương trình Điều chỉnh mức sinh phù hợp với các vùng, đối tượng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Sở Y tế, cơ quan dân số các cấp nỗ lực hơn nữa, chủ động triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao để hoàn thành các mục tiêu mục tiêu Nghị quyết 21-NQ/TW của Đảng, Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 và đặc biệt là Chương trình Điều chỉnh mức sinh phù hợp với các vùng, đối tượng đến năm 2030.

Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm trong ứng phó với xu thế mức sinh xuống thấp; do vậy, Bộ Y tế đề nghị các chuyên gia, các nhà khoa học trong nước và quốc tế, các tổ chức quốc tế chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật cho Việt Nam giải quyết vấn đề này.

Đề nghị Cục Dân số tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học, các ý kiến của các đại biểu trao đổi, thảo luận tại Hội thảo làm cơ sở để tham mưu, đề xuất các giải pháp can thiệp ứng phó với mức sinh thấp mang tính khả thi, hiệu quả trong thời gian tới, góp phần duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước, đặc biệt là trong xây dựng dự thảo Luật Dân số và Khung chính sách tổng thể về dân số, bảo đảm tỷ suất sinh thay thế phù hợp với vùng, miền, đối tượng dân cư và số lượng, chất lượng dân số trình Quốc hội.

“Trước xu hướng biến động mức sinh hiện nay, Việt Nam cần nghiên cứu, đề xuất các chính sách cụ thể ứng phó, ngăn chặn xu hướng giảm sinh nhằm bảo đảm vững chắc mức sinh thay thế của quốc gia. Quan điểm, kinh nghiệm thực thi các chính sách ứng phó với mức sinh thấp của các nước trên thế giới và khu vực châu Á – Thái Bình Dương là những bài học thực tế quý báu đối với Việt Nam trong quá trình xây dựng chính sách”- Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên bày tỏ.

Toàn cảnh hội thảo.

Cũng tại hội thảo, thay mặt Lãnh đạo Bộ Y tế, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên trân trọng cảm ơn GS.TS.Nguyễn Thiện Nhân, các chuyên gia, các nhà khoa học trong nước và quốc tế, các cán bộ quản lý cấp Trung ương và địa phương đã chia sẻ kinh nghiệm và tham gia đóng góp ý kiến tại hội thảo, đồng thời ghi nhận và đánh giá cao Cục Dân số và các đơn vị liên quan đã phối hợp tổ chức hội thảo quan trọng này và mong rằng tiếp tục nhận được sự phối hợp, hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật của các đối tác trong thời gian tới.

Hội thảo diễn ra trong 02 phiên với 09 báo cáo tham luận. Qua các báo cáo tham luận của chuyên gia quốc tế và Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý thảo luận về cơ hội, thách thức và các giải pháp ngăn chặn xu hướng mức sinh thấp tại Việt Nam./.