1. Giới thiệu
Tiền sản giật là một biến chứng nghiêm trọng trong thai kỳ, thường xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ, đặc trưng bởi huyết áp cao và tổn thương cơ quan, đặc biệt là thận và gan. Nếu không được kiểm soát kịp thời, tiền sản giật có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra sinh non và các biến chứng nghiêm trọng như co giật sản khoa, suy thận, và đột quỵ. Ngoài ra, tiền sản giật cũng có thể gây ra các vấn đề dài hạn như bệnh tim mạch và cao huyết áp ở phụ nữ sau sinh. 2. Nguyên nhân
Cho đến nay, nguyên nhân chính xác gây ra tiền sản giật vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố dưới đây có thể là những nguy cơ góp phần phát sinh bệnh.
Rối loạn tuần hoàn nhau thai: Khi lưu lượng máu đến thai nhi bị hạn chế, nhau thai có thể sản xuất ra các chất gây tổn thương mạch máu của người mẹ, dẫn đến tăng huyết áp và các triệu chứng tiền sản giật.
Bệnh lý nền của mẹ: Những phụ nữ có tiền sử tăng huyết áp mãn tính, tiểu đường, bệnh thận hoặc rối loạn tự miễn có nguy cơ cao hơn mắc tiền sản giật.
Di truyền và yếu tố môi trường: Nếu trong gia đình có người từng mắc tiền sản giật, nguy cơ mắc bệnh của thai phụ sẽ cao hơn. Lối sống không lành mạnh, chế độ ăn nhiều muối, hút thuốc lá, ít vận động cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Thai kỳ đa thai hoặc mang thai lần đầu: Những phụ nữ mang song thai hoặc đa thai có nguy cơ cao hơn do áp lực lớn hơn lên hệ thống tuần hoàn. Bên cạnh đó, những người mang thai lần đầu cũng có nguy cơ cao hơn do cơ thể chưa thích nghi với sự thay đổi về sinh lý.
Béo phì và dinh dưỡng không hợp lý: Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng hoặc thừa cân có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh do ảnh hưởng đến cân bằng nội tiết tố và huyết áp.
3. Dấu hiệu và triệu chứng
Huyết áp cao kéo dài, thường trên 140/90 mmHg.
Sưng phù tay chân, mặt do cơ thể giữ nước.
Đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, có thể dẫn đến mất ý thức trong trường hợp nghiêm trọng.
Buồn nôn, đau vùng thượng vị, khó chịu ở bụng.
Giảm lượng nước tiểu, có dấu hiệu tổn thương thận, xuất hiện protein trong nước tiểu.
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể gặp tình trạng suy giảm thị lực, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng hoặc xuất hiện các chấm đen trong tầm nhìn.
Khó thở, đau ngực, có thể là dấu hiệu của suy tim hoặc phù phổi.
4. Phương pháp điều trị
Theo dõi y tế chặt chẽ: Các thai phụ mắc tiền sản giật cần được theo dõi huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan và thận.
Dùng thuốc hạ áp: Một số loại thuốc hạ huyết áp có thể được sử dụng để kiểm soát huyết áp mà không ảnh hưởng đến thai nhi.
Chăm sóc tại bệnh viện: Trong trường hợp nghiêm trọng, thai phụ cần nhập viện để được theo dõi sát sao và can thiệp kịp thời.
Sinh sớm nếu cần thiết: Nếu tình trạng tiền sản giật không thể kiểm soát và đe dọa sức khỏe của mẹ và bé, bác sĩ có thể chỉ định sinh sớm bằng phương pháp mổ lấy thai hoặc kích thích chuyển dạ.
Bổ sung dinh dưỡng phù hợp: Đảm bảo thai phụ nhận đủ các dưỡng chất cần thiết để duy trì sức khỏe và giảm nguy cơ tiến triển bệnh nặng.
5. Phục hồi chức năng và chế độ dinh dưỡng
Chế độ ăn uống hợp lý: Giảm muối, tăng cường rau xanh, thực phẩm giàu protein và kali giúp ổn định huyết áp.
Nghỉ ngơi đầy đủ: Hạn chế căng thẳng, ngủ đủ giấc để giúp cơ thể hồi phục.
Tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập nhẹ như yoga, đi bộ có thể giúp kiểm soát huyết áp và cải thiện tuần hoàn.
Kiểm tra sức khỏe thường xuyên sau sinh: Một số phụ nữ có thể tiếp tục bị cao huyết áp sau sinh, do đó cần theo dõi để tránh biến chứng lâu dài.
Bổ sung omega-3 và vitamin D: Giúp giảm viêm và hỗ trợ tuần hoàn tốt hơn.
Tránh thực phẩm chế biến sẵn và nhiều đường: Giảm nguy cơ béo phì và bệnh tim mạch sau sinh.
6. Phương pháp phòng ngừa
Khám thai định kỳ: Đây là biện pháp quan trọng nhất để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường. Thực hiện xét nghiệm sàng lọc tiền sản giật khi thai nhi từ 12 đến 14 tuần tuổi, dùng thuốc dự phòng nếu kết quả sàng lọc cho thấy thai phụ có nguy cơ cao bị tiền sản giật.
Duy trì lối sống lành mạnh: Bỏ thuốc lá, rượu bia, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm chứa nhiều natri.
Kiểm soát cân nặng hợp lý: Tăng cân quá mức trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc tiền sản giật.
Bổ sung canxi và magie: Theo hướng dẫn bác sĩ để giúp ổn định huyết áp và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Theo dõi huyết áp thường xuyên: Đặc biệt quan trọng đối với những phụ nữ có tiền sử bệnh cao huyết áp hoặc đã từng mắc tiền sản giật trong lần mang thai trước.
Giữ tinh thần thoải mái: Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến huyết áp và làm gia tăng nguy cơ tiền sản giật.
7. Kết luận
Tiền sản giật là một tình trạng nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Phụ nữ mang thai cần chú trọng khám thai định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé. Việc duy trì chế độ ăn uống hợp lý, tập luyện nhẹ nhàng và kiểm soát huyết áp là những yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời nhằm đảm bảo thai kỳ an toàn và khỏe mạnh. Ngoài ra, việc tiếp tục theo dõi sau sinh cũng rất quan trọng để đảm bảo huyết áp trở lại mức bình thường và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.
Tài liệu tham khảo:
Bộ Y tế (2021), Hướng dẫn sàng lọc và điều trị dự phòng điều trị tiền sàng giật, tr.2-12.
World Health Organization (2011), WHO recommendations for prevention and treatment of pre-eclampsia and eclampsia., World Health Organization 2011
×Thành công! Câu hỏi của bạn đã được tiếp nhận. Cảm ơn quý vị đã gửi tin nhắn, vì tính chất công việc, câu hỏi của quý vị sẽ được trả lời trong thời gian sớm nhất có thể. Xin cám ơn. Trân trọng.
