21/05/2025 - 8
1. Giới thiệu Xuất huyết tiêu hóa trên là tình trạng máu thoát ra khỏi lòng mạch ống tiêu hóa có vị trí từ góc treitz trở lên gồm thực quản, dạ dày và tá tràng.
2. Nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa trên
- Viêm loét dạ dày - tá tràng - Hội chứng Mallory-Weiss - Dị vật – khối u – polyp ống tiêu hóa trên - Dị dạng mạch máu (angiodysplasia, dieulafoy), rò động mạch chủ - ruột - Xuất huyết từ đường mật - Rối loạn đông máu, bệnh lý huyết học - Vỡ dãn tĩnh mạch thực quản, vỡ dãn tĩnh mạch phình vị - Hội chứng Budd-Chiari,... 3. Các yếu tố nguy cơ - Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori - Xơ gan, ung thư gan - Tiền căn sử dụng thuốc: kháng viêm nhóm NSAIDs, corticoid, thuốc kháng đông, thuốc kháng kết tập tiểu cầu,.., - Thói quen: Nghiện rượu, chế độ ăn không đều độ, thường xuyên ăn thức ăn vị chua cay, nóng. - Tình trạng stress kéo dài.
Nhiễm khuẩn Hp cần được phát hiện và điều trị kháng sinh theo phác đồ
4. Dấu hiệu nhận biết - Nôn máu đỏ tươi, đỏ bầm, dịch nâu đen vón cợn, bã cà phê - Tiêu phân đen như hắc ín, bã cà phê, sền sệt, không đóng khuôn, mùi khắm hoặc phân nâu/ đỏ nếu xuất huyết ồ ạt - Biểu hiện mất máu cấp kèm theo như: choáng váng, hoa mắt chóng mặt, giảm ý thức, vã mồ hôi, lạnh tay chân, da xanh xao tái nhợt, tim đập nhanh, hồi hộp đánh trống ngực.
5. Điều trị xuất huyết tiêu hóa trên Khi phát hiện các triệu chứng xuất huyết tiêu hóa xảy ra, đây là tình trạng cấp cứu, người bệnh nên chủ động đến bệnh viện ngay để được điều trị phù hợp và kịp thời.
Bên cạnh đó, ngừng sử dụng một số loại thuốc tây có thể khiến cho tình trạng xuất huyết trở nên nghiêm trọng. Các biện pháp điều trị gồm: - Đảm bảo các chức năng sống, tình trạng đường thở, tránh sặc vào phổi. - Bù dịch, xem xét truyền máu và các chế phẩm từ máu (tiểu cầu, huyết tương tươi,…) nếu cần. - Dùng thuốc ức chế tiết acid dạ dày hoặc thuốc làm giảm áp lực tĩnh mạch cửa. - Dùng các thuốc đối kháng (vitamin K, phức hợp prothrombin,…), truyền huyết tương tươi hoặc thay huyết tương đối với nguyên nhân do thuốc gây rối loạn đông máu gây ra. - Nội soi can thiệp cầm máu, đây là kỹ thuật được Bệnh Viện Đa Khoa Thống Nhất Đồng Nai triển khai giúp cứu sống thành công nhiều trường hợp xuất huyết tiêu hóa trên mức độ nặng. - Nếu nội soi can thiệp chưa hiệu quả thì cân nhấc các biện pháp can thiệp cứu vãn:
+ Đặt bóng chèn (sonde blakemore,…)
+ Can thiệp mạch máu (đặt shunt cửa-chủ trong gan TIPS, nút tĩnh mạch ngược dòng PARTO,…)
+ Phẫu thuật
Truyền máu và các chế phẩm máu rất cần thiết để đảm bảo huyết động trước nội soi can thiệp đối với trường hợp nặng, được thực hiện ngay tại Khoa Cấp Cứu, Bệnh Viện Đa Khoa Thống Nhất Đồng Nai
6. Dự phòng xuất huyết tiêu hóa trên - Đối với loét dạ dày - tá tràng do nhiễm H. pylori – đây là vi khuẩn thường lây qua đường ăn uống nên chúng ta cần có thói quen ăn uống hợp vệ sinh để giảm tỷ lệ lây nhiễm H. pylori. Khi nhiễm H. pylori, chúng ta cần tuân thủ phác đồ điều trị để tăng tỷ lệ thành công và giảm tỷ lệ kháng thuốc. - Đối với những người bệnh phải sử dụng aspirin hay các thuốc kháng viêm giảm đau, cần sử dụng thêm các thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày để tránh loét dạ dày-tá tràng. - Ăn uống đều độ, kiêng bớt thức ăn nóng chua cay, hạn chế rượu bia. - Tránh stress kéo dài. - Bảo vệ lá gan bao gồm điều chỉnh lối sống, phòng hoặc điều trị viêm gan, tránh diễn tiến đến xơ gan.
7. Kết luận Xuất huyết tiêu hóa trên là tình trạng máu thoát ra khỏi lòng mạch ống tiêu hóa có vị trí từ góc treitz trở lên gồm thực quản, dạ dày và tá tràng. Nguyên nhân hàng đầu do loét dạ dày tá tràng, vỡ dãn tĩnh mạch thực quản trên bệnh nhân xơ gan. Yếu tố thuận lợi hàng đầu do nhiễm vi khuẩn H. pylori, ngoài ra do tác dụng phụ của thuốc, stress, lối sống chế độ ăn, xơ gan,… Dấu hiệu nhận biết quan trọng là nôn ra máu, tiêu phân đen, kèm biểu hiệu mất máu cấp Điều trị cấp cứu gồm hồi sức nội khoa (bù dịch, máu và chế phẩm máu, thuốc), nội soi, can thiệp mạch máu, phẫu thuật. Để phòng xuất huyết tiêu hóa cần kiểm soát tình trạng viêm loét dạ dày tá tràng, diệt khuẩn H. pylori theo phác đồ nếu mắc phải, lối sống chế độ ăn phù hợp, phòng và điều trị xơ gan.
8. Tài liệu tham khảo Tìm hiểu về xuất huyết tiêu hóa trên – Ths.Bs Vũ Huy Bình Những điều cần biết về xuất huyết tiêu hóa – Bệnh Viện Trung Ương Quân Đội 108 Điều trị xuất huyết tiêu hóa trên do loét dạ dày tá tràng – Uptodate
×Thành công! Câu hỏi của bạn đã được tiếp nhận. Cảm ơn quý vị đã gửi tin nhắn, vì tính chất công việc, câu hỏi của quý vị sẽ được trả lời trong thời gian sớm nhất có thể. Xin cám ơn. Trân trọng.
